Ezgi Avrupa Birliği ve Türkiye'de Efektif Vergi Oranları

Vergilerin yatırımların yerleşim yerleri üzerinde önemli bir faktör olduğu yapılan birçok ampirik çalışmalarda kanıtlanmıştır. Bu nedenle vergi sisteminin yatırım yeri seçimi ve değişiminde nasıl etkili olduğunu anlamak ve analiz etmek önemlidir. Küreselleşme süreci ile birlikte faktör mo­bi­litesinin artması ekonomik kararlarda vergilemenin önemini artırmıştır. Kurumlar vergisi ülkeler için önemli bir gelir kaynağı olmasına rağmen, ekonomik açıdan olumsuz olabilmektedir. Bu çalışmada da vergi türü olarak kurumlar vergisi alınmaktadır.

 

Verginin iki unsuru bulunmaktadır. Bunlar “vergi matrahı” ve “vergi oranı”dır. Kanuni vergi oranları, gerçek vergi yükünü göstermezler. Bu nedenle bir ülkedeki vergilerin ağırlığını, kanuni vergi oranlarına dayalı olarak yorumlamak doğru olmayacaktır. Gerçek vergi yükünü yansıtacak olan oran efektif vergi oranıdır. Bu oran verginin ikinci unsuru olan vergi matrahını ve bunu belirleyen vergi teşviklerini de dikkate alan bir orandır. Efektif vergi oranları, ekonomik faaliyetler üzerinde maliye politikasının etkilerini daha sağlıklı değerlendirme olanağı verecektir.

 

Efektif vergi yükü hesaplamalarına yönelik literatürde çeşitli ülkeler veya ülke gruplarına yönelik çalışmalar bulunmaktadır. Efektif vergi oranları hesaplamaları; marjinal ve ortalama efektif vergi oranları şekilde yapılmaktadır. Birçok çalışmada ortalama efektif vergi oranları kullanılmaktadır. Bu çalışmada da ortalama efektif vergi oranı esas alınmaktadır. Çalışmada ülkeler bazında verilen efektif vergi oranları, ortalama efektif vergileri oranlarıdır.

Bu çalışma, kurumlar vergisindeki efektif vergi oranlarını kavramsal olarak tüm yönleriyle açıklamak ve Avrupa Birliği ülkeleri ve Türkiye açısından uygulamalarını incelemek amaçlanmıştır.

 

Çalışmanın birinci bölümü teorik, ikinci ve üçüncü bölümü uygulamaya ayrılmış üç bölümden oluşmaktadır.

Birinci bölümde vergi oranları genel olarak açıklanmaktadır. Takiben efektif vergi oranı; kavramı, türleri, türler arasındaki farklılıklar, efektif vergi oranlarının ekonomik kalkınma üzerinde etkileri ve ilgili literatür verilmektedir.

 

İkinci bölümde Avrupa Birliği üyesi ülkelerde efektif vergi oranları, tarihsel süreç içindeki değişimler irdelenmektedir. Yine bu bölümde efektif vergi oranlarının yabancı sermaye yatırımları ve gayrisafi yurtiçi hasıla gibi ekonomik ve toplam vergi gelirleri gibi mali değerler üzerindeki etkileri açıklanmaktadır.

Üçüncü bölümde Türkiye’de efektif vergi oranları, vergi teşvikleri ve vergi harcamaları açıklanmakta ve Avrupa Birliği uygulamalarıyla karşılaştırılması yapılmaktadır.