^{Osmanlı’da Eğitimin Modernleşmesi Bağlamında}Ahmed Kemal Paşa

Elinizdeki bu kitapta, günümüz modern Türk eğitim sisteminin temellerinin atıldığı Osmanlı Tanzimat Dönemi’nin eğitim politika ve uygulamaları, devrin en etkin karakterlerinden biri olarak kritik noktalarda önemli görevler üstlenmiş Ahmed Kemal Paşa’nın (1808-1887) odağında incelenmiştir. Osmanlı Devleti’nde eğitimin modernleşmesi sürecinde öncü bir eğitimci, aydın-bürokrat olan Ahmed Kemal Paşa’nın biyografisinin yanı sıra farklı tarihlerde sürdürdüğü üst düzey eğitim yöneticiliği görevlerinde ortaya koymuş olduğu eğitim politika ve uygulamaları mercek altına alınmıştır. Özgün ve birincil kaynaklara dayalı bir eğitim tarihi araştırması özelliğiyle öne çıkan bu kitap, Kemal Paşa’nın mühür ve imzasını taşıyan çok sayıdaki arşiv belgesi başta olmak üzere veri çeşitliliğini sağlayan farklı türden tarihi kaynakları referans aldığından, bu kapsamda müstakil olarak gerçekleştirilen ilk bilimsel çalışma olarak nitelendirilebilir. Buradan hareketle Kemal Paşa’nın farklı profil özellikleri gün yüzüne çıkarılarak çok yönlü bir biyografisi oluşturulmuş; yaşadığı dönemin eğitim politika ve uygulamalarına katkısı kapsamlı bir şekilde okuyucuya sunulmuştur. Bir diğer ifadeyle bu kitapta yenilikçi ve pragmatist kişilik özelliklerine sahip bir eylem adamı olarak Kemal Paşa’nın, Tanzimat’ın reformist, eğitimci, aydın-bürokratlarından biri olduğunu görecek, özellikle de Osmanlı eğitim modernleşmesi sürecinde hem teorisyen hem de pratisyen rolleriyle nasıl ve ne şekilde bir öncülük hizmeti üstlendiğine şahit olacaksınız.
Bu kitapta modern Türk eğitiminin politik, felsefi, sosyal ve tarihi temellerinin yanı sıra Tanzimat Dönemi’nin paradigmatik değişim-dönüşümü kapsamında eğitim alanında baş gösteren sosyo-ekonomik sorunları ve yönetim erkinin bu sorunların çözümü noktasında nasıl bir tavır sergilediklerini de görmek mümkündür. Aynı zamanda Batı menşeili modernleşmenin Osmanlı devlet adamları eliyle eğitim sisteminin tüm alanlarına nasıl nüfuz ettiği ve reform politikalarının nasıl bir zeminde oluştuğu Kemal Paşa örneğiyle gözler önüne serilmektedir. Öte yandan bu çalışmada, neredeyse iki asrı bulan bir devlet politikası olarak yapılandırılan Türk eğitim modernleşmesi deneyimlerinin başlangıç safhasına ilişkin ilk elden tarihsel bilgiler özgün bir bakış açısıyla sunulmaktadır.
Osmanlı eğitim sisteminin modern bağlamda reformasyonunda öncü bir figür olarak karşımıza çıkan Ahmed Kemal Paşa’nın portresini bilimsel ölçütlerle ve objektif bir üslupla ortaya koymayı amaçlayan bu kitap tarih ve eğitim bilimleri başta olmak üzere Türk eğitim tarihi, Osmanlı eğitim modernleşmesi, eğitim politikaları tarihi, tarihsel biyografi alanlarına ilgi duyan tüm araştırmacı/okurlara hitap etmektedir.