Karşılıklı Borç Yükleyen Sözleşmelerde İfa Güçsüzlüğü ve Hukuki Sonuçları (TBK md.98)

Karşılıklı borç yükleyen sözleşmelerde taraflardan birinin henüz borç muaccel olmadan önce ekonomik sebeplerle ifa güçsüzlüğüne düşmesi ve karşı edimi tehlikeye düşürmesi söz konusu olabilir. Uygulamada özellikle borçlu hakkında yapılan haciz işlemlerinin sonuçsuz kalması, borçlunun iflas etmesi, konkordato talebinde bulunulması gibi sebeplerle borçlunun ifa güçsüzlüğüne düştüğü görülmektedir. Böyle bir durumda, hakkı tehlikeye düşen önce veya aynı anda ifa ile yükümlü olan alacaklı, TBK md.98 hükmüne başvurarak edimin ifası için güvence sunuluncaya kadar kendi ediminin ifasından kaçınabilir (aciz def'i ileri sürebilir) ve makul süre içerisinde uygun güvence sunulmazsa sözleşmeden dönebilir. Bu eserde, ifa güçsüzlüğüne ilişkin yasal düzenlemeler çeşitli ülke hukukları ve uluslararası sözleşmelerdeki hükümler ışığında incelenmiş, TBK md.98'in hukuki niteliği ortaya konulmuş ve benzer bazı kavramlarla karşılaştırılması yapılmıştır. Çalışmamızda, ekonomik sebeplerle ifa güçsüzlüğüne düşülmesi ile sınırlı olarak uygulama alanı bulduğunu kabul ettiğimiz TBK md.98 hükmüne başvurmak için aranan hukuki olgulara ve hükmün hukuki sonuçlarına ayrıntılı olarak yer verilmiştir. Ayrıca konuya ilişkin söz konusu düzenlemenin Türk Borçlar Kanunundaki özel hükümlerde nasıl düzenlendiğine ilişkin açıklamalar yapılmıştır.(ARKA KAPAKTAN)
İÇİNDEKİLER
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM
İFA GÜÇSÜZLÜĞÜNE İLİŞKİN YASAL DÜZENLEMELER, İFA GÜÇSÜZLÜĞÜ KAVRAMI, HUKUKİ NİTELİĞİ VE BENZER BAZI KAVRAMLARLA KARŞILAŞTIRILMASI
I. İfa Güçsüzlüğüne İlişkin Yasal Düzenlemeler
A. Türk-İsviçre Hukuku
B. Alman Hukuku
C. Anglo Sakson Hukuku
D. Uluslararası Sözleşmelerdeki Düzenlemeler
II. İfa Güçsüzlüğü Kavramına Genel Bakış
III. TBK md.98 Kapsamında İfa Güçsüzlüğü Kavramı
IV. İfa Güçsüzlüğünün Hukuki Niteliği İle Bağlantılı Yardımcı İlkeler
A. Pacta Sunt Servanda İlkesi (Sözleşmeye Bağlılık İlkesi - Ahde Vefa İlkesi)
B. Clausula Rebus Sic Stantibus İlkesi (Beklenmeyen Hal Kuralı)
C. İfa Güçsüzlüğünün Hukuki Niteliğine İlişkin Görüşler
V. TBK md.98 Kapsamında İfa Güçsüzlüğünün Benzer Bazı Kurumlarla Karşılaştırılması
A. Genel Olarak
B. İfa Güçsüzlüğünün (Aciz Def'i) Ödemezlik Def'i İle Karşılaştırılması
C. İşlem Temelinin Çökmesi
D. Borçlu Temerrüdü
E. İmkansızlık
İKİNCİ BÖLÜM
İFA GÜÇSÜZLÜĞÜNÜN HUKUKİ OLGULARI
I. Karşılıklı Borç Yükleyen Bir Sözleşme Olması
A. Karşılıklı Borç Yükleyen Sözleşmede İfa Güçsüzlüğü
B. Borcun Konusuna Göre İfa Güçsüzlüğü
II. Borçlunun İfa Güçsüzlüğüne Düşmüş Olması
A. İfa Güçsüzlüğüne Düşmüş Olma
B. İfa Güçsüzlüğünün Gerçekleşmesi Gereken Zamana İlişkin Görüşler
III. Borçlunun İfa Güçsüzlüğüne Düşmüş Olmasının Karşı Tarafın Hakkını Tehlikeye Düşürmesi
IV. Alacağı Tehlikeye Düşen Tarafın Borcunu Aynı Anda İfa Etmek Zorunda Olması
V. Alacağı Tehlikeye Düşen Tarafın Borcunu Tamamen İfa Etmiş Olsa da Uygulanabilir Olması
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
İFA GÜÇSÜZLÜĞÜNÜN HUKUKİ SONUÇLARI
I. Güvence Verilmesini Talep Etme Hakkı, Güvence Verilinceye Kadar İfadan Kaçınma Hakkı (Aciz Def'i İleri Sürme) ve Güvence Verilmemesi Durumunda Sözleşmeden Dönme Hakkı
A. Güvence Verilmesini Talep Etme Hakkı
B. Güvence Verilinceye Kadar İfadan Kaçınma Hakkı (Aciz Def'i İleri Sürme Hakkı)
C. Güvence Verilmemesi Durumunda Sözleşmeden Dönme Hakkı
D. Zararın Tazmini
II. İfa Güçsüzlüğünün Bazı Özel Durumlardaki Sonuçları
A. Müteselsil Borç İlişkisinde İfa Güçsüzlüğü
B. Borcun Dış Üstenilmesinde İfa Güçsüzlüğü
C. Üçüncü Kişi Yararına Sözleşmede İfa Güçsüzlüğü
D. Sözleşmenin Devrinde İfa Güçsüzlüğü
E. Alacağın Devrinde İfa Güçsüzlüğü
III. TBK md.98 Hükmüne İlişkin İspat Yükü
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
İFA GÜÇSÜZLÜĞÜNÜN TÜRK BORÇLAR KANUNU'NDAKİ VE TARAF OLDUĞUMUZ ULUSLARARASI SÖZLEŞMELERDEKİ ÖZEL GÖRÜNÜMLERİ
I. İfa Güçsüzlüğünün Türk Borçlar Kanunu'ndaki Özel Görünümleri
A. Genel Olarak
B. İfa Güçsüzlüğünün Taraf Olduğumuz Uluslararası Sözleşmelerdeki Özel Görünümü (Milletlerarası Mal Satımına İlişkin Sözleşmeler Hakkında Birleşmiş Milletler Antlaşması (CISG))
SONUÇ
KAYNAKÇA