Osmanlı'da Dinden Çıkma (İrtidad)

Yalçın Çakmak, Osmanlı’da Dinden Çıkma (İrtidad) başlıklı bu kitabında, İslâm dininden çıkma olaylarına karşı Osmanlı devlet yönetiminin gösterdiği resmî tavrı ve bunun zaman içinde kâh sertleşip kâh yumuşayarak uygulanmasını ele alıyor. Eser, 15. yüzyıldan imparatorluğun sonuna kadar süren uzun bir zaman diliminde, dönemin din adamlarının görüş ve fetvalarıyla birlikte, mürtedlere karşı alınan kararların değişimini örnek vakalar ışığında incelerken, 19. yüzyıldan itibaren mürtedlerin ölüm cezası ile cezalandırılmalarına fiilen son verildiğini ama imparatorluğun sonuna kadar onlara karşı farklı cezai yaptırımların uygulanmaya devam ettiğini gösteriyor. Bu bakımdan, literatürde önemli bir boşluğu dolduruyor.
“Başka bir inanç veya dinden İslâm’a dönmeyi temsil eden ihtida ve ihtida olayları önemsenirken, İslâm’ı terk ederek başka bir dine girme anlamına gelen irtidad olayları, muhtemelen örnek olup yaygınlaşma tehlikesine
binaen göz ardı edilir ve böylece toplumsal fayda gözetilmiş olur. Bu yaklaşım çerçevesinde yerli literatürde göz ardı edilen konulardan biri de bu kitabın konusunu oluşturan Osmanlı dönemi irtidad olayları (dır).
(…) Kitapta konunun bir tarafı olmadan akademik soğukkanlılığını ve nesnelliğini koruyan yazar, önce İslâm hukukunda irtidad konusunun teorik yerini belirledikten ve Osmanlı döneminde klasik fakih ve âlimlerin görüş
ve fetvalarını inceledikten sonra, irtidad konusunu örnekler üzerinden değerlendiriyor.”
ALİ AKYILDIZ