Uluslararası Hukuk Boyutuyla 1915 Olayları

ÖNSÖZ’DEN

 

Tehcirin hukuki niteliği ve zorunlu göç sırasında yaşanan can kayıplarının “soykırım” sayılması konusunda Uluslararası Adalet Divanı, bu eserin üçüncü kısmında metnine yer verilen 3 Şubat 2015 tarihli kararıyla, Diaspora ile farklı düşündüğünü ortaya koymuştur. Esasen Osmanlı Devletinin halefi olan Türkiye Cumhuriyeti Osmanlı Döneminde yabancı devletlerden alınan borçların kendi hissesine düşen kısmını ödemiştir. Fakat borç veya kredi sözleşmesine ilişkin ödeme yükümlülüğü ile selef devletin sebebiyet verdiği olası sözleşme dışı zararlar farklı kategorilerdir. Sözleşme dışı sebeplerden kaynaklanan borçlarda selef devletin verdiği zararlardan halef devlet sorumlu tutulmamaktadır. Diaspora bu nedenle siyasi baskılarla sonuç almaktan medet ummaktadır. Ama her şeye rağmen Diaspora ve çevreleri, somut bir kazanım elde edememiştir. Bu durumda Diaspora için kalan tek yol vatana ihanet ettiği için vatandaşlıktan çıkarılanların mülkiyet haklarını bir şekilde diriltmenin yollarını aramaktır. Bu noktada birinci kısmın ilk bölümünden de anlaşılacağı gibi yirminci yüzyıl başlarında da bugün olduğu gibi vatandaşların özel mülkiyet hakları devletler hukukunun kapsamında görülmemekteydi.

 

Emval-i metruke olarak anılan ve daha çok vatandaşlıktan ihraç edilenlerden veya kayıp kişilerden kalma mülklerin iç hukuk ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi üzerinden elde edilmesi de mümkün görünmemektedir. Bu durumun iki nedeni vardır. Bunlardan ilki, Osmanlı arazi hukukunun çok büyük kısmını oluşturan, tarım ve hayvancılık için tahsis edilen arazilerin, mirî arazi statüsünde olmasıdır. Bu nevi araziler bireysel mülkiyete konu olmamaktaydı. Hâkimlerimizin bu konuları hakkıyla bilmeleri adalet için gereklidir. Çünkü AİHM ilk derece mahkemelerinin verdiği kararlara daha büyük önem izafe etmektedir.

 

İÇİNDEKİLER

 

I.KISIM

 

Birinci Bölüm

 

 II. DÜNYA SAVAŞI ÖNCESİNDE

 

 DEVLETLER HUKUKUNDA ÖZEL MÜLKİYETİN

 

KORUNMASI ANLAYIŞI VE SÜRGÜNLE BAĞLANTILI

 

 GÜNCEL AİHM KARARLARINDA DURUM

 

1.Kuramsal Çerçeve

 

2.XVIII. Yüzyıla Kadar Özel Mülkiyetin Devletler Hukukunda Gelişimi

 

3.XIX. Yüzyılda Özel Mülkiyet ve Devletler Hukuku

 

3.1.Özel Mülkiyet Lehine ve Aleyhine Gelişmeler

 

3.2.Savaş ve Özel Mülkiyet Hakkının Korunması   

 

4. XX. Yüzyıl Başlangıcında Özel Mülkiyet ve Devletler Hukuku

 

5. Bolşevik İhtilali

 

6.Barış Antlaşmalarında Özel Mülkiyete Son Verilmesi

 

6.1.Versay Antlaşması Örneği

 

6.2.Lozan Antlaşması Örneği

 

7. Mülkiyete İlişkin Değerlendirme

 

8.Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Mülkiyet Hakkına İlişkin Verdiği Bazı Kararlar              

 

8.1. E. u. a./. Almanya (14849/08), 12.05.2009 Tarihli Karar

 

8.2. H. /Çek Cumhuriyeti (53341/99)  10.06.2003 Tarihli Karar

 

8.3. F. HEUER /Polonya 09.10.2008 Tarihli Karar

 

8.4. J. BERGAUER/Çek Cumhuriyeti (BN.17120/04) 13.12. 2005 Karar

 

8.5. AİHM Kararları Hakkında Genel Değerlendirme

 

Kaynakça

 

İkinci Bölüm

 

EMVAL-İ METRUKE KAPSAMINDAKİ

 

MÜLKİYET DAVALARININ AVRUPA İNSAN HAKLARI

 

MAHKEMESİ SÜRECİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

 

1.Giriş

 

2.Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Çerçevesinde

 

 Mülkiyet Hakkı

 

2.1.Tanım ve Kapsam

 

2.2.Devletin Yükümlülükleri

 

2.3.Mülkiyet Hakkının İçeriği

 

2.4.Mülkiyet Hakkına Müdahale

 

2.4.1.Hukuka Uygunluk

 

2.4.2.Meşru amaç (Kamu Yararı/Genel Yarar)

 

2.4.3. Ölçülü / Orantılı olma

 

3. Mahkemenin Yetkisi ve Davanın Kabul Edilebilirlik Şartları

 

3.1.İç hukuk Yollarının Tüketilmesi

 

3.2.Kişi Bakımından Yetki (Ratione materiae)

 

3.3.Zaman Bakımından Yetki (Ratione temporis)

 

4.Emval-i Metruke Kapsamındaki Mülkiyet Davaları Açısından Değerlendirme             

 

4.1.Türk Mahkemelerinin Davacının Talebini Haklı Görmesi

 

Halinde Ortaya Çıkacak Durum

 

4.2.Türk Mahkemelerinin Davayı Esastan Reddetmesi Halinde Ortaya Çıkacak İhtimaller

 

4.2.1.AİHM’nin müdahaleyi anlık ihlal olarak değerlendirmesi ihtimali

 

4.2.2.AİHM’nin müdahaleyi süregelen durum kapsamında değerlendirmesi ihtimali

 

4.2.3.Müdahalenin hukuka uygunluğu

 

5.Sonuç

 

Kaynakça

 

Üçüncü Bölüm

 

EŞYA HUKUKU VE YARGI KARARLARI

 

AÇISINDAN EMVAL-İ METRÛKE

 

1.Giriş

 

2.Tapu Sicilinin Aleniyeti (Kamuya Açıklığı) Açısından

 

3.Emval-î Metrûke Mevzuatı Hükümleri Açısından

 

4.Taşınmazın Eski Sahibine İadesine Engel Hükümler Açısından

 

4.1.Genel Olarak

 

4.2.810 sayılı Kanun Açısından

 

4.3.501 sayılı Tefsir Kararı Açısından

 

4.4.1515 sayılı Kanun Açısından

 

4.5.TMK m. 713 (TKM m. 639) Açısından

 

4.6.Kadastro Kanunu m. 18/II hükmü açısından

 

5.Yargı Kararları Açısından    

 

5.1.Anayasa Mahkemesi Kararları Açısından

 

5.1.1.Kararda yer alan ifadeler

 

5.1.2.Mülkiyet Hakkının Niteliği Açısından

 

5.1.3.Anayasa Mahkemesi Kararlarının Değerlendirilmesi

 

5.2.Yargıtay Kararları Açısından

 

5.2.1.Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararları

 

5.2.2.Yargıtay’ın Diğer Kararları

 

5.3.Danıştay Kararları Açısından

 

Sonuç

 

Dördüncü Bölüm

  KURTULUŞ SAVAŞI SONRASI DÜŞMANLA İŞBİRLİĞİ

 

YAPTIĞI İÇİN TÜRKİYE’DEN AYRILMAK

 

ZORUNDA KALAN ERMENİLERİN MÜLKİYET

 

 HAKLARININ GÜNÜMÜZDEKİ DURUMU

 

HAKKINDA BİR DEĞERLENDİRME

 

Giriş....

 

1.Osmalı Toprak Hukukunda Özel Mülkiyetin Anlam ve Kapsamı

 

1.1.Osmanlı Hukukunda Mülkiyet Anlayışının Temel İlkeleri

 

1.2.Tımar Sisteminde Miri Arazilerim Statüsü

 

1.2.1.Mirî Arazi

 

1.2.2.Mukataalı Arazi

 

1.2.3.Malikâne-Divani Sistemi

 

1.3. Köylülere Tefviz Edilen Mirî Arazilerin Statüsü

 

1.4.Miri Arazinin Geri Alınması

 

1.5.Miri Arazide Yapılması Mümkün Olmayanlar

 

1.6.Vakıf Arazilerinin Statüsü

 

2.Mülkiyetin Tanzimat Sonrası Statüsü

 

2.1.1858 Arazi Kanunnamesi

 

2.2.1858 Kanunnamesinin Özellikleri

 

2.3.Mülk Arazilerin Artma Eğilimi

 

2.3.1.Tapu Nizamnamesi

 

2.3.2.Osmanlı Devletinin Son Yıllarında Mirî Arazinin Mülk

 

 Araziye Dönüştürülmesi Yönünde Atılan Adımlar

 

3.Ermenilerin Zorunlu İskânı Uygulamaları

 

Sonrasında Mülklerinin İadesine İlişkin Uygulamalar

 

4.TBMM’nin Kurulması İle Ortaya Çıkan Hukuki Durum

 

5.Lozan Antlaşması Sonrası Ortaya Çıkan Hukuki Durum

 

ve Konu Hakkında Kanuni Düzenlemeler

 

6. Azınlık Mensuplarının Mal Edinmelerine

 

İlişkin Kanuni Düzenlemeler ve Yargı Kararları

 

6.1.Azınlık Vakıflarının Mal Edinmeleri

 

6.2.Anayasa Mahkemesi Kararı Işığında Türkiye’yi Terk Eden

 

Ermeni Azınlık Mensubu Gerçek Şahısların Mallarının Durumu

 

7. Uluslararası Hukuk ve Avrupa İnsan Hakları

 

Sözleşmesinde Özel Mülkiyetin Konumu

 

8.AAİHM’in Ermenilerin Mülkiyet İddalarına Benzer  Başvurularda İzlediği  Tutum     

 

9.Türkiye’yi Terk Eden Ermeni AzınlıkMensuplarının

 

Mülküyet.Haklarının Günümüzdeki Durumu

 

9.1.Zorunlu Göçe Tabi Tutulanların Mallarının İade Edildiği Olgusu

 

9.2.Kurutuluş Savaşında Yeniden Düşmanla İşbirliği Yaptığı İçin

 

 Mallarına El Konulanların Mülkiyet Haklarına İlişkin Değerlendirme

 

Sonuç

 

Kaynakça

 

II.KISIM

 

Birinci Bölüm

 

DEVLETLER HUKUKUNDA SÜRGÜNE İLİŞKİN

 

TEMEL YAKLAŞIMLAR

 

Giriş

 

1.Bir Devletler Hukuku Sorunu Olarak Sürgünün Farklı

 

2.Anlaşılışının Ardındaki Nedenler...

 

2.Vatanında Yaşama Hakkı Kavramının Ortaya Çıkışı

 

2.1.Alman Öğretisinde Vatanında Yaşama hakkı

 

2.2.Fransız ve İngiliz Öğretisinde Vatanında Yaşama Hakkına Yaklaşım

 

2.3.Birleşmiş Milletler ve Vatanında Yaşama Hakkı

 

3.Vatanında Yaşama Hakkına Hukuksal Dayanak Bulma Arayışları

 

3.1.Orta ve Yeni Çağda Avrupa Devletlerinin Uygulamaları

 

3.2.1907 Lahey Sözleşmeleri ve Sürgün

 

3.3.BM Sonrası Sözleşmeler ve Sürgün

 

4.Kendi Geleceğini Belirleme İlkesi

 

5.Devletlerin Uygulama Örneği: II. Dünya Savaşında

 

Almanların Sürgün Edilmeleri

 

5.1.Postdam Zirvesi

 

5.2.Almanların Çekoslovakya’dan Sürgün Edilmeleri:Benesch Kararnamesi

 

6.Günümüz Devletler Hukukunda Sürgünün Hukuksal Nitelemesi

 

7.Sürgün Hakkında Değerlendirme

 

Kaynakça

 

İkinci Bölüm

 

TÜRKİSTAN MUHTARİYETİ ÇÖKERKEN

 

ERMENİLERCE GERÇEKLEŞTİRİLEN KATLİAMLAR

 

Giriş

 

1.Türkistan’da Ermeni Topluluklarının Oluşması     

 

2. Rusya’da Bolşevik Devrimi ve Türkistan Muhtariyeti’nin Kuruluşu

 

3. Türkistan Muhtariyeti’nin yıkılışı ve Ermeniler Tarafından Yapılan Katliamlar

 

4. Türkistan’daki Katliamın Uluslararası Hukuk Açısından Değerlendirilmesi

 

5. Orta Asya Türk Cumhuriyetleri Modern Tarihinde

 

Türkistan’daki Katliamın Değerlendirilmesi

 

Sonuç

 

Kaynaklar

 

Üçüncü Bölüm

 

DEVLETLER HUKUKU VE

 

HUKUKA AYKIRILIKTAN SORUMLULUK

 

1.Devletler Hukukuna Aykırılığın Tarafı

 

2.Sorumluluğun Koşulları

 

2.1.Bir Devletler Hukuku Yükümlülüğünün İhlali

 

2.2.Kusurlu veya Kusursuz Sorumluluk

 

2.3.Devletler Hukukunun Emredici Bir Kuralının İhlali Halinde Sorumluluk

 

2.4.Zarar.

 

2.5. Zarar İle Devlet Arasında İlliyet Bağı

 

2.6.Sorumlulukta Asgari Standartlar

 

3. Devletler Hukukuna Aykırılığın Sorumlusu Olarak Devlet    

 

3.1.Failin Devlet Organı Olarak Özelliği

 

3.2.Devlet Organlarının Sorumluluğunun Farklı Kategorileri

 

4.Devletin, Devlet Organı Olmayan Şahısların Davranışlarından Sorumluluğu

 

5.Sorumluluğun Ortadan kalkması

 

5.1.Meşru Savunma ve Mücbir Sebep

 

5.2.Zamanaşımı

 

6.Devletler Hukukuna Aykırılığın Sonuçları

 

6.1.Hukuka Aykırılığın Sonuçlarını Giderme Yükümlülüğünün Sınırları

 

6.2.Hukuka Aykırılığın Sonuçlarını Ortadan Kaldırma Süreci

 

7.Soykırımdan Kaynaklanan Sonuçların Giderilmesi

 

7.1.1948 Soykırımın Önlenmesi ve Cezalandırılmasına İlişkin

 

Sözleşmesine Göre Mağdurlara Tazminat Ödenmesi

 

7.2.BM Nezdinde Geleceğe Dönük Olarak Soykırım Mağdurlarına    

 

Tazminat Ödenmesine İlişkin Çalışmalar.

 

8. Almanya’nın Soykırım Mağdurlarına Tazminat Ödenmesi Uygulaması       

 

8.1.II. Dünya Savaşı Sonrası Almanya’nın Yahudilere Tazminat Ödemesi      

 

8.2.Almanya’nın Birleşme Sonrasında Nazi Kurbanlarına Ödediği

 

Tazminatlara İlişkin Uygulama Örnekleri.

 

8.3.Almanya’nın Güneybatı Afrika (Namibya) Soykırımına İlişkin

 

Tazminat Sorunu ve Konunun Alman Parlamentosunda Dile Getirilişi

 

Kaynakça

 

Dördüncü Bölüm

 

DEVLETLER HUKUKUNDA SOYKIRIMDAN

 

SORUMLULUĞUN GELİŞİM SÜRECİ

 

1.Soykırım Suçu Ne Zamandan Beri Tartışılıyor?

 

2. Birinci Dünya Savaşı ve Uluslararası Ceza Mahkemesi

 

Kurmaya Dönük İlk Girişimleri

 

2.1.Almanya’ya Karşı Versay Antlaşması ve Leipzig Yargılama Süreci

 

2.2.Sevr Antlaşması ve Ermeni İddiaları

 

2.2.1.Malta Yargılamaları

 

2.2.2.İstanbul Yargılamaları.

 

3. İkinci Dünya Savaşı Sonrası Nazilerin Takip ve Yargılanmaları

 

3.1.Birleşmiş Milletler Savaş Suçları Komisyonu.

 

3.2.Londra Konferansı

 

3.3.Yargıç Jackson’ın Raporu

 

3.4.Nürnberg Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi ve Yargılamaları

 

4.Tokyo Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi.

 

5.1948 Soykırımın Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi

 

6.Eski Yugoslavya Savaş Suçları Mahkemesi

 

6.1.Kurulması

 

6.2.Yetki ve Görevleri

 

6.2.Cezalandırılan Suçlar

 

Ruanda Soykırım ve Benzeri Suçların Cezalandırılmasına İlişkin Savaş Suçları Mahkemesi

 

7.1.Kurulması

 

7.2.Yetki ve Görevleri

 

7.3.Mahkemenin Verdiği Kararlarda Güncel Durum.

 

8.Uluslararası Ceza Mahkemesi

 

8.1.Kuruluşu.

 

8.2.Yetki ve Görevleri

 

8.3.Cezalandırılan Suçlar

 

8.4.Uluslararası Ceza Mahkemesinin Özellikleri..

 

9.Türk Hukuk Sisteminde Uluslararası Ceza Mahkemelerinin

 

Yetki Bakımından Konumu

 

Kaynakça

 

Beşinci Bölüm

 

1948 SOYKIRIMIN ÖNLENMESİ VE

 

CEZALANDIRILMASI SÖZLEŞMESİ GERİYE

 

YÜRÜTÜLEBİLİR Mİ  (ERMENİ OLAYLARI

 

AÇISINDAN BİR DEĞERLENDİRME)

 

1.Temel Perspektifler

 

2. XX..Yüzyıl Başlarında Devletler Hukuku Suçlarına İlişkin Yaklaşımlar        

 

2.1.Öğreti ve Sözleşmelerde Durum

 

2.2.Birinci Dünya Savaşı Yıllarında Müttefikler Arasında Savaş

 

Suçları ve İnsanlığa Karşı Suç Tartışmaları

 

3. 20.Yüzyıl Başlarında Yaşanan Bir Örnek Olay:Namibyalılar’ın Tehciri        

 

4. Konunun Ermenilerin Tehciri Bağlamında Değerlendirilmesi.

 

5. Devletler Hukuku Teamülünden Söz Edebilmenin Gerekleri

 

6. Nürnberg Yargılamaları ve Tartışmalar

 

7. Şubat 2015 Tarihli Hırvatistan-Sırbistan Kararının Düşündürdükleri             

 

7.1.Suçun Maddi Unsurunu İspat İçin Sunulan Mağdur

 

Beyanlarını ve Delilleri Ancak Belirli Koşullarda Geçerli Görmesi

 

7.2.Soykırım Kastının Dar Yorumlanması

 

7.3.Mülklerin Yağmalanması

 

7.4.Kültürel Varlıkların Yok Edilmesi

 

7.5.Tecavüz Olayları   

 

7.6.Soykırım Suçunda Yok Edilenlerin Sayısı

 

7.7.Öç Alma Fiillerine İlişkin Değerlendirme

 

7.8.Zorla Sürgün

 

7.9.Geçmişe Dönük Uygulama Hakkında Mahkemenin Görüşü

 

8.Soykırımı Önleme ve Cezalandırma Sözleşmesinin Zaman

 

Bakımından Geriye Dönük Uygulanıp Uygulanamayacağı

 

9.Türkiye 1915 Olaylarının Halefi midir?

 

10.Farklı Devletlerin Mahkemelerinde Dava Açma Şeklinde

 

Girişimler Sonuç Verebilir mi?

 

10.1.Ermeni Diasporasının Türkiye’yi Sorumlu Tutmak İçin Girişimler

 

10.2.Yunanistan ve İtalya’da Almanya’ya Karşı Açılan Davalar

 

11. Değerlendirme

 

Kaynakça

  III.KISIM

 

ULUSLARARASI ADALET DİVANI

 

:3 Şubat 2015  Genel Liste No:118

 

SOYKIRIM SUÇUNUN ÖNLENMESİ VE CEZALANDIRILMASINA

 

İLİŞKİN KONVANSİYONUN UYGULANMASINA YÖNELİK DAVA

 

 (HIRVATİSTAN v. SIRBİSTAN) KARAR