28 Şubat ve 17 Aralık Sürecinin Ekonomi Politiği

28 Şubat ve 17 Aralık Sürecinin Ekonomi Politiği Erşan Sever, Mehmet Dikkaya

 

ÖNSÖZ

Türkiye'de çok partili siyasal hayata geçiş sonrasında parlamentonun işleyiş biçimine çok fazla müdahale olmuştur. Bu müdahaleler, doğrudan yönetime el konulması şeklinde olabildiği gibi, iktidarın değiştirilmesi biçiminde de gerçekleşmiştir.Ülkemizde, seçilmiş sivil bir hükümetin alaşağı edildiği ve hükümet yöneticilerinin yargılandığı ilk darbe 27 Mayıs 1960 tarihinde gerçekleşmiş ve bunun bir sonucu olarak 10 yıl boyunca 3 dönem tek başına iktidarda kalarak varlığını sürdüren Demokrat Parti iktidarı sona ermiştir.

Türk Silahlı Kuvvetleri'nin yönetimi ele aldığı ve yönetime doğrudan el konulduğu ikinci fiili darbe 12 Eylül 1980 tarihinde yapılmıştır. Bunun yanında, iktidarın çeşitli şekilde değişime tabi tutulduğu dönemler olmuştur. 12 Mart 1971 Muhtırası bunun ilk örneğidir. 28 Şubat 1997 Döneminde meydana gelen olaylar, iktidarın değiştirilmesi için çeşitli baskı unsurlarının kullanıldığı önemli bir başka dönemi oluşturmuştur.

Öte yandan 17 Aralık 2013 ve ardından ortaya çıkan gelişmeler, Türkiye'yi yeni bir darbe şekli ile tanıştırmıştır. Demokratik teamüller dışında, yönetimi değiştirmeye yönelik bu uygulamalardan 28 Şubat ve 17 Aralık süreçlerinin, Türkiye ekonomisine yansımalarının ele alındığı bu çalışmanın, darbe ve darbe süreçlerinin ekonomik değişkenler üzerinde nasıl bir etki meydana getirdiğini görme açısından faydalı olacağı umuduyla bu çalışma ortaya çıkmıştır.

Bu süreçte sabır ve desteklerini esirgemeyen ailemizin kıymetli fertlerine müteşekkiriz. Yayın sürecinde emeği geçen Savaş Yayınevi çalışanlarına da (özellikle özellikle, özveri ve sabır ile düzeltmeleri yapan dizgi personeline)sonsuz teşekkür ediyoruz. Siyasal ve sosyo-ekonomik tüm karar alma süreçlerinde şeffaflık ve sivillik bağlamında faaliyette bulunan siyaset ve sivil toplum kurumlarını ve bu uğurda yazıp-çizen, eleştirilerde bulunan, yol gösteren, klişelerin dışında bir bakış açısı ile düşünen, sivil itaatsizlik hakkını yine sivil kanallarla kullanmayı tercih eden herkesi selamlıyoruz. Bütün yaşanan acı tecrübelerin bir sonucu olarak, Türkiye'de sağlıklı ve sürdürülebilir bir ekonomik ve politik sistemin en kısa zamanda inşa edilmesini diliyoruz. Devlet erkinin, “ele geçirilmesi gereken” bir obje olarak değil, vatandaşların maddi ve manevi refahının tesisine aracılık etmek üzere “karşılık beklemeden hizmet edilmesi gereken” bir aygıt olarak kabul edileceği günlerin bir an önce gelmesini temenni ediyoruz.

 

İÇİNDEKİLER

 

BİRİNCİ BÖLÜM

TÜRKİYE'DE SİYASETE DIŞ MÜDAHALELERİN TARİHSEL VE

EKONOMİK ARKA PLANI

1.1. TÜRKİYE'DE YÖNETİMİ DEĞİŞTİRME GELENEĞİNE GİRİŞ: SİYASETE AÇIK MÜDAHALELER

1.1.1. 27 Mayıs 1960: Kötü Bir Askeri Geleneğe ve Kapalı Devletçi Ekonomik Modele Giriş

1.1.2. 12 Mart Muhtırası: Kapalı EkonomikDüzenin Devamı

1.1.3. 12 Eylül 1980 Darbesi: Neo-Liberalizmin Gölgesinde Müdahale

1.1.4. 28 Şubat 1997: Post-Modern Darbe Döneminin Başlaması

1.2. SİYASETE DOLAYLI VEYA ZAYIF MÜDAHALELER: SOFT-MODERN DARBEYE DOĞRU

1.2.1. 27 Mayıs Öncesi İlk Darbe Denemesi: Dokuz Subay Olayı

1.2.2. 27 Mayıs ve 12 Mart Arası Ayaklanmalar Dizisi

1.2.3. 27 Nisan 207 e-Muhtırası

1.2.4. Ak Parti Hükümetlerine Yönelik Darbe Planları

1.3. ASKERİ MÜDAHALELERİN EKONOMİ-POLİTİĞİ

1.4.. 17 VE 25 ARALIK OPERASYONLARI:

SİYASETE MÜDAHALEDE SOFT-MODERN DÖNEM

1.4.1. 17 Aralık Yargı Operasyonu

1.4.2. 25 Aralık Yargı Operasyonu

 

İKİNCİ BÖLÜM

28 ŞUBAT SÜRECİ VE EKONOMİK YANSIMALARI

2.1. 28 ŞUBAT ÖNCESİ: GENEL DEĞERLENDİRME

2.2. 28 ŞUBAT SÜRECİNİN EKONOMİK ETKİLERİ

2.2.1. Kamu Kaynaklarının Kullanımında Etkinsizlik

2.2.2. Kamu Açıklarının Finansman Sorununda Artış

2.2.3. Faiz Oranlarının Yükselmesi

2.2.4. Ekonomik Büyümenin İstikrarsızlaşması

2.2.5. Yabancı Sermaye Girişlerinin Azalması

2.2.6. Finansal Sektörde Bozulma

2.2.7. Anadolu Sermayesinin Engellenmesi

2.2.8. Beşeri Kaynakların Üretkenliğinde Zayıflama

2.2.9. OYAK'ın Ekonomik Gücünde Artış

2.2.10. 2001 Krizinin Alt Yapısını Oluşturması

 

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

17 ARALIK OPERASYONU VE EKONOMİK YANSIMALARI

3.1. 17 ARALIK OPERASYONU HAKKINDA KISA BİR DEĞERLENDİRME

3.2. 17 ARALIK'IN EKONOMİK YANSIMALARI

3.2.1. Döviz Kurları Üzerindeki Etkisi

3.2.2. Dış Borçlanma Düzeyine Etkisi

3.3.3. Dış Ticaret Üzerindeki Etkisi

3.3.4. Enflasyon Üzerindeki Etkisi

3.3.5. Faiz Oranına Etkisi

3.3.6. Merkez Bankası Rezervlerine Etkisi

3.3.7. BİST Üzerindeki Etkisi

3.3.8. Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkisi